«Выступления Машерова хвалили - про Брежнева так не говорят». Как Машеров сам инструктировал спичрайтеров по три часа под сигареты из США и зачем селил их в резиденции Совмина в Заславле

Петр Машеров. Фото: Архив "КП"

Слово «спичрайтер» (он же автор текстов выступлений, как правило, для топ-персон) прижилось в нашем словаре не так и давно. Между тем, такая специальность была и успешно развивалась во все времена и во всех странах. Разве что называлась иначе, а то и вовсе никак не именовалась.

В романе-дневнике «7 гадоў у ЦК» тому, как писали доклады первому секретарю ЦК Компартии Беларуси Петру Машерову, посвящено немало страниц. И рассказано это от первого лица!

Петр Машеров у Дома правительства. Фото: Евгений КОКТЫШ (Архив "КП")

Автор романа - известный критик, доктор филологии, академик Национальной академии наук и литератор Владимир Гниломедов. И как раз упомянутые 7 лет - 1969-го по 1976-й – Владимир Васильевич работал в том самом доме на минской улице Карла Маркса, где в советское время размещался ЦК КПБ, а в современности – Администрация президента Беларуси. (Кстати, здесь можно прочитать о тайной жизни в ЦК КПБ – мы нашли самые интересные детали из той же книги: ночные дежурства в приемной Машерова, стрижки под партсекретарей за 80 копеек, субботники на МАЗе и колбаса по кило на руки в распределителе.)

«Комсомолка» полистала подшивку журнала «Полымя» за 2011 год (№№ 5-11), где и публиковался роман, и узнала, как на самом деле писали доклады Машерову.

«Правільна, чувак, мысліш!»

Подготовить фрагмент доклада Машерова Владимиру Гниломедову поручили уже в первый год работы – в 1969-м. Первый секретарь, или Первый, как называет его нередко в романе (по моде аппаратчиков той поры) автор, планировал выступать на II Съезде колхозников. А молодому инструктору ЦК предстояло написать «пра сучасную літаратуру і мастацтва і іх задачы ў сувязі з далейшым развіццём сельскай гаспадаркі і калгаснага ладу».

Владимир Гниломедов признается:

- Не спаў ноч. Думаў, як выканаць гэты не сацыяльны нават, а партыйны заказ.

Для себя он провел параллель мелиорации конца 1960-х с «Палескай хронікай» Ивана Мележа. Мол, переправа, «грэбля», через болото была для жителей деревни Курени началом пути в социализм.

- Правафланговы меліярацыі - Пётр Міронавіч. Эх, думаю, праз Мележа падтрымаю я яго. Выходзіць, што і мы з Мележам прымаем удзел у гэтым працэсе. Думкі выліліся ў тры старонкі машынапіснага тэксту, - пишет в дневнике Владимир Васильевич.

Результат через день одобрил помощник Машерова - журналист Валентин Пономарев, «чалавек вялікі, багаты целам, і вясёлы». Его называли в ЦК КПБ биографом Машерова, сам помощник шефа называл «папа».

- Выклікаў Валянцін і пахваліў: «Правільна, чувак, мысліш!» Гэтае «чувак» мяне крыху абурыла, але ж цяпер у Маскве так кажуць, а Валянцін - масквіч, - пишет Гниломедов и добавляет: - Мяне, здаецца, як бы нават і прыкмецілі, заўважылі. Прызналі.

Машеров во время празднования Дня Победы. Фото: Юрий ИВАНОВ (Архив "КП")

Правда, спустя какое-то время в сердцах Гниломедов добавит:

- Нарэшце я зразумеў, што ўзялі мяне сюды, каб пісаў ім артыкулы і выступленні. Для сябе нічога не пішу…

«Дрымучая свежасць думкі»

Задания были связаны с различными мероприятиями. Например, ХХХІІ съезд Компартии Беларуси, к которому Гниломедову надо было написать о влиянии творческого союза на воспитание нового человека, а еще о том, как усилить связь писателя с жизнью.

Подобные выступления писались около месяца сразу бригадой сотрудников ЦК КПБ. Вот как приблизительно могло выглядеть «техническое задание»:

«Вылучана пэўнае кола ідэй. Вось некаторыя. Чарговай ступені мы дасягнулі. Нашы людзі пад кіраўніцтвам партыі і ўплывам савецкага ладу жыцця, выхаваўчай работы, значна выраслі, асабліва ў духоўным плане. Зрабіць акцэнт на ўзмацненні ідэалагічнай барацьбы з буржуазным Захадам, на выпрацоўку ў савецкага чалавека правільнага, навуковага светапогляду і пачуцця савецкага патрыятызму. Зверху спушчаны тэзіс: над ідэалогіяй трэба больш працаваць, чым над эканомікай».

Гниломедов добавляет к этому, записанному выше, уже от себя:

«Часам можна пачуць выраз: «дрымучая свежасць думкі». Ён, па-мойму, няблага стасуецца да нашага «кола ідэй». Як выпрацаваць «адзіны навуковы светапогляд», калі людзі з розным жыццёвым досведам, з рознай адукацыяй».

Как правило, инструктажей для подготовки к написанию доклада бывало несколько. Так, в 1973-м накануне очередного пленума ЦК группу, в которую входил Владимир Гниломедов, сначала вызвал секретарь ЦК по идеологии Александр Кузьмин. Он говорил о борьбе идеологий, массово-политической работе, воспитании мировоззрения.

Машеров мог быть прекрасным оратором как на большую аудиторию, так и для своих коллег из ЦК КПБ. Фото: Юрий ИВАНОВ (Архив "КП")

Гниломедов вспоминает: «Мне быў адрасаваны папрок у тым, што пісьменнікі быццам бы абыякавыя да сучаснасці: «Тема современности затрагивается с каким-то равнодушием».

Интересно, что эта мысль звучала на разных совещаниях из уст Кузьмина. Вот другой случай:

«Павінна быць крытыка і самакрытыка, - працягваў свае развагі сакратар. - Часам натыкаешся на факты, абсалютна незразумелыя. Уявіце сабе: уручаем сцяг ЦК, а яны апладзіраваць не ўмеюць. Дажыліся! Еле-еле слышна. Ну, куда гэта гадзіцца? Эх, беларусы!»

И сам же делал вывод: «Пра што гэта сведчыць? Пра тое, канешна, што на мястах у нас яшчэ нізкая культура. Храмае на абедзве нагі ідэалагічная работа. Важны праблемы міравазрэнія, класавага васпітанія. Апяць-такі, маладзёж…»

«Аляксандр Трыфанавіч - прыстойны чалавек, але зусім пазбаўлены гуманітарнай адукацыі, што на яго месцы вельмі б не зашкодзіла», - заметит как-то в романе-дневнике Гниломедов.

Конечно, не обходилось в докладах и без обязательного для того времени материала. На него особо обращали внимание:

- Трэба, таварышы, каб было дзве-тры цытаты з класікаў. Абавязкова - Маркса і Леніна, - напомніў Аляксандр Трыфанавіч. - Пагартайце адпаведныя тамы. Я думаю, што гэта не складана».

Первый секретарь ЦК КПБ Петр Машеров был мастером запоминающихся выступлений. Фото: Евгений КОКТЫШ (Архив "КП")

А вот как говорил на тему обязательных для его докладов моментов сам Машеров, первый секретарь ЦК КПБ:

- Трэба чытаць, таварышы, партыйныя дакументы, калектыўная думка партыі - у дакументах! І ніякага прагматызму. Нашы ідэі вышэй за ўсё.

Или такое высказывание:

- Не забывайце нашу ўстаноўку: больш твораў пра рабочы клас рэспублікі!

Машеров говорил спичрайтерам: «Поначалу поработайте смело! А потом посмотрим».

Да, бригаду спичрайтеров своих докладов инструктировал и сам первый секретарь. Встречи шли по три часа кряду. «Як звычайна, Пётр Міронавіч гаварыў шмат», - пишет Гниломедов. (И сразу называет в романе-дневнике типичную особенность инструктажей в кабинете Машерова: «Пётр Міронавіч у добрым настроі, курыць свой заўсёдны «Phllip Morris» з чорным фільтрам», «пстрыкнуўшы запальнічкай, раскурыў, дыхнуў блакітным дымам».)

В начале беседы Машеров, как правило, предупреждал, что доклад непростой: «Патрэбны новыя ідэі, нельга трапляць у палон да старых паўтарэнняў. Трэба запрасіць саабражэнія ў Мінкульце, дзяржкамітэтах, аддзелах ЦК».

Там, где разговор о сфере аграрной, авторы будущего выступления записывали слова первого секретаря ЦК КПБ подробно. «Аграрная сфера» - галоўны канёк Пятра Міронавіча», - напишет в дневнике Гниломедов. Да и вообще, «ён, заўважыў я, любіць, калі за ім запісваюць. Зрэшты, гэта ўласціва любому начальству», замечает автор романа-дневника после одного из заседаний.

Машеров нередко предпочитал теплое общение с однополчанами или интеллигенцией вместо протокольных встреч. Фото: Юрий ИВАНОВ (Архив "КП")

А вот как Машеров завершал инструктажи: «Поначалу поработайте смело! А потом посмотрим».

Владимир Гниломедов резюмирует одну из встреч в кабинете №1:

«Размова ў Машэрава выдалася цікавая, змястоўная. Мы, як звычайна, за ім запісвалі. Вядома, агульныя яго разважанні трэба палажыць на канкрэтыку. Гэта адказна, бо слухачы — пісьменнікі».

После всех инструктажей бригаду спичрайтеров порой отправляли работать над очередным докладом в резиденцию Совета министров в Заславль. Любопытно, что Машеров приезжал через день к бригаде – снова-таки проводил беседы, настраивал.

«Агульнавядома, што чым вышэй чалавек узнімаецца па службовай лесвіцы, тым менш у яго спагадлівасці і чалавечнасці. Пра Машэрава такога не скажаш. А службовы воз у яго нялёгкі», - отмечает Владимир Гниломедов и добавляет немного неформального, того, что обычно за кадром: «Вечарам Пятру Міронавічу напалілі лазню. Пасля яго папарыліся і мы. Потым сядзелі за сталом: закуска, чай і бутэлька гарэлкі».

Машеров охотно общался с белорусами во время тех или иных мероприятий. Фото: Юрий ИВАНОВ (Архив "КП")

Когда вариант доклада готов – снова встречи в кабинете у Машерова: «Матэрыял, на яго думку, пакідае неблагое ўражанне, дае правільны накірунак, ёсць раздзелы і падраздзелы, якія могуць з’яўляцца добрай асновай». Но на упомянутую основу нанизывались и новые идеи. Машеров «гаворыць, як звычайна, а мы з Юрыем Пятровічам (сменивший Пономарева помощник Машерова Юрий Смирнов – Ред.), як звычайна, слухаем, робім паметкі», пишет Владимир Васильевич.

Бывали и отступления: «Пётр Міронавіч гаварыў нібы разважаючы з самім сабой і, абапёршы галаву на руку, сказаў:

- Апошнім часам я думаю яшчэ над адной тэмай, над тым, што правільны асабісты інтарэс можа стаць перадумовай грамадскага дабрабыту. Але пра гэта, відаць, яшчэ не час…

Лішніх пытанняў мы не задавалі. Не паложана.

- І яшчэ. Закраніце пытанне пра рамантыку. Пра тое, што мы не можам абысціся без рамантыкі, я чытаў нядаўна ў Леніна, не помню ўжо ў якім томе. Знайдзіце. Вось пра гэта я павінен сказаць…»

Порой Машеров мог высказать, что называется, мысли вслух: «Чалавек ёсць чалавек. Мы кажам, што праца - гэта добра. Так, але гледзячы якая праца! На Захадзе любая работа дае пражытачны мінімум. У ЗША чатыры працэнты беспрацоўных. Гэта - нармальна, беспрацоўе здымае многія праблемы».

Правда, пишет автор романа-дневника, первый секретарь тут же сменил тему: «Сёння, таварышы, мы адчуваем якаснае абнаўленне ўсіх сфер нашага жыцця. Гэта - важна. Праз увесь даклад павінна прайсці думка пра якасць. Якасць - гэта высокая культура. Усе пытанні - з пазіцый бачання перспектывы: а што наперадзе. Дарам прадбачання валодаў Ленін і ніколі ў гэтым не памыляўся. Энгельс у тым-сім перабольшваў, але чытаецца ён, як раман. Давайце пафантазіруем і мы».

Машеров встречает Брежнева на минском вокзале в 1978-м. Фото: Архив "КП"

В итоге всех встреч и доработок – готовый доклад. Какое впечатление он оставлял у слушателей? Например, после выступления Машерова на совещании с писателями в Театре оперы и балета Гниломедов сделает такую запись:

«Гаварыў [Машеров] гадзіну з нечым. Чытаў сваю прамову з відавочнай насалодай, павышаючы і паніжаючы інтанацыю, робячы акцэнты на асобных словах і выразах. Пакінуў у пісьменнікаў, у большасці, вельмі добрае ўражанне. Гаварылі пра яго з пахвалой. Пра Брэжнева гэтак не гавораць», - вспоминал Гниломедов.

Машеров не терпел, когда его перебивали подчиненные

По итогам инструктажей Владимир Гниломедов делал записи, которые спустя почти 50 лет позволяют прочувствовать особенности характера и образа мыслей самого известного главы БССР. И ощутить реальную атмосферу на совещаниях.

Скажем, вот диалог с совещания, где Машеров говорил о разделах доклада, связанных с тематикой сельского хозяйства:

«- Таварышы! Адышло ў мінулае слова пастух. Цяпер гэта аператар па выкарыстанні пашаў. Вось так! Якія магчымасці ствараюцца дасягнутымі поспехамі? І як да многага яны абавязваюць! І ў гэтай частцы трэба бачыць недапрацоўкі. Яны ёсць. Пад цяперашняе пагалоўе не хапае кармоў. Спачатку трэба вырашыць кармавую праблему. Толькі пры наяўнасці кармавой базы можна разгортваць будаўніцтва жывёлагадоўчых комплексаў. Нас падвялі вучоныя, якія арыентавалі на бязгноевае ўтрыманне жывёлы. Беларускім землям патрэбен гной.

- Гной у кароўніку дае цяпло! - заклапочана азваўся намеснік загадчыка сельскагаспадарчага аддзела Сакалоў.

- Вот-вот. А мы захапляемся бязгноевым утрыманнем жывёлы!

- Свіней, - зноў падаў той голас.

Пётр Міронавіч не з тых, хто церпіць, калі яго перабіваюць.

- Нам у Беларусіі свінагадоўлю трэба менш за ўсё развіваць. Бязгноевае ўтрыманне ў Беларусіі шкоднае! - рэзка сказаў ён».

Однажды и сам автор романа-дневника тоже попал в подобную ситуацию, ненароком перебив шефа:

«У панядзелак 13 кастрычніка ён прыехаў (в резиденцию в Заславль, где работали спичрайтеры, - Ред.) пад уражаннем ад убачанага па тэлевізары (трансляцыя з Масквы) вечара, прысвечанага 80-годдзю з дня нараджэння С. Ясеніна. Распрануўся, павесіў на вешалку лёгкае асенняе паліто на футравай падкладцы. Пачаў не пра даклад, а пра Ясеніна. Гаварыў, як звычайна, па-руску:

В гости к Машерову приезжал большой друг СССР Фидель Кастро. Фото: narb.by

- Я уловил, написано Есениным немало, создана музыка на его стихи, но сами стихи куда выше, чем музыка, куда музыкальнее. В стихах Есенина особая искренность, такой деликатный, нежный, хрупкий есенинский лиризм. Читали стихи два чтеца. Мне понравился второй чтец. Старался показать Есенина, а не себя, и я ему благодарен. Я хотел больше стихов. Однако, конечно, хороша и музыка Свиридова. Свиридов создает свою музыку…

Гэта я запісаў даслоўна і, жадаючы штосьці дадаць, сказаў, што Ясенін - постаць складаная. Сказаў і пашкадаваў. Пётр Міронавіч зрабіў паўзу, не надта прыхільна зірнуў у мой бок і адвярнуўся. Відаць, сапсаваў я яму песню. Ён любіць маналог, а я міжвольна паспрабаваў ператварыць яго ў дыялог. Я адчуў, што парушыў нейкую нябачную дэмаркацыйную лінію, якая аддзяляла мяне ад яго асобы. Да шэфа далучыўся і Юрый Пятровіч і таксама паглядзеў на мяне з дакорам і асуджэннем. Ну, але што зробіш…»

Машеров отказался выступать с речью во время открытия памятника Янке Купале

Владимир Гниломедов часто отмечает разговоры о литературе на встречах с Машеровым. Так, первый секретарь замечал огрехи мастерства у писателей: «Ён лічыць, што пісьменнікам нестае майстэрства, багацця і дасканаласці мовы, таму шмат няўдалых твораў».

Из уст Машерова часто звучали и его мнения о книгах. Например, при общей положительной оценке романа Ивана Шамякина «Атланты і карыятыды» первый секретарь ЦК КПБ отмечает: «Вось толькі партработнікам зноўку не пашанцавала».

Работавшие с Машеровым знали: шеф во время обсуждений предпочитает монолог диалогу. Фото: Юрий ИВАНОВ (Архив "КП")

А вот разговор о Василе Быкове:

«Быкаў - франтавік, - памаўчаўшы, сказаў Пётр Міронавіч. - Ён піша на аснове асабістага вопыту, паказваючы вайну такой, якой сам яе бачыў, ведае і помніць. Чалавек ён складаны. Мы абавязаны на яго ўплываць. Па гэтым, - зірнуў на мяне, - будзем ацэньваць і вашу (Гниломедова – Ред.) работу».

На VI съезде писателей первый секретарь согласился выступить по-белорусски. Так, перед названной встречей с литераторами Петр Миронович обозначил такие моменты на инструктаже спичрайтера:

«Ні ў якім разе нельга павучаць - гаварыць пісьменніку: пішы вось так і не інакш. Кожны піша па-свойму. І яшчэ. Звярніце ўвагу на мову, на майстэрства».

А перед съездом, вспоминает Гниломедов, Машеров пригласил его, чтобы поработать над белорусским произношением. И не только:

«Настаяў, каб у дакладзе быў абзац пра станоўчага героя. Пісьменнікі, на яго думку, часта арыентуюцца на крайнасці, - рассказывает о ремарках Машерова автор романа-дневника. - А ці не ўпускаем мы пры гэтым з поля зроку неабдымна шырокую сферу спраў і здзяйсненняў мільёнаў і мільёнаў нашых людзей, людзей цікавых, змястоўных, з гушчы якіх, дарэчы, і вырастаюць героі нашага часу, чыё жыццё і праца, у сваю чаргу, з’яўляюцца ўзорам для пераймання і паступова становяцца нормай».

Своя история вышла с еще одной белорусскоязычной речью, посвященной установке памятника Янке Купале в Минске в 1972 году.

«Пішам для Машэрава прамову на адкрыццё помніка Янку Купалу. Заданне не простае, бо як прымірыць паэта з савецкай уладай? Уладай, ад якой ён столькі нацярпеўся. «Глядзіце, каб не перагнулі палку!» - папярэдзіў Кузьмін», - вспоминает Гниломедов об одном из первых инструктажей.

4-го июля речь была готова: «Перадалі наверх. Што скажа П. М. Яму выступаць з ёю на адкрыцці помніка». Но уже назавтра Гниломедов пишет в дневнике: «Машэраў адмовіўся выступаць з нашай прамовай - перадаверыў выступленне Старшыні Савета Міністраў Кісялёву. Па матэрыялу аднак у Пятра Міронавіча заўваг няма. Ціхан Якаўлевіч Кісялёў да вайны працаваў настаўнікам беларускай мовы і літаратуры. Яму, пэўна, будзе прасцей арыентавацца ў гэтым пытанні».

Назавтра, 6 июля, Гниломедов уже у Киселева. Вместе с народным поэтом Петрусем Бровкой они сделали несколько незначительных правок перед выступлением. Но в итоге 7 июля, в день 90-летия со дня рождения Купалы, памятник ему с этой самой речью открывал уже председатель горисполкома Василий Шарапов.

Но и неделю спустя Гниломедову не давала покоя мысль, почему же Машеров и Киселев отказались выступать с речью: «Адказ знаходжу адзін - пераляк перад абвінавачваннем у нацыяналізме».

После докладов Машерова им восторгались: «Даклады Пётр Міронавіч чытае, як мастацкі чытальнік»

Почему такое внимание к подготовке докладов со стороны Машерова? Возможно, к месту это объяснение из произведения: «Даклады Пётр Міронавіч чытае, як мастацкі чытальнік, мяняе інтанацыю. Многія, трэба прызнаць, ім захапляюцца. І для гэтага ёсць падставы. Пётр Міронавіч - новы тып партыйнага дзеяча, які не абмяжоўваецца палымянымі прамовамі, […] і не толькі ставіць мэту, а імкнецца знайсці шляхі і сродкі для яе рэалізацыі».

Добавим также замеченное Владимиром Гниломедовым о сменившем Пономарева помощнике Машерова Юрии Смирнове, который, как правило, и руководил группой по написанию докладов: «Кіруе працэсам Юрый Пятровіч - вялікі ўмелец складаць шэфу прамовы. Ведае артыстызм шэфа і асаблівасці яго позы і маўлення. Адчувае яго інтанацыю і падбірае пад яе словы, іх спалучэнне і выразы. Сам не раз бачыў, як ён чытае асобныя сказы і размахвае рукой, як бы дырыжыруе, намацваючы патрэбную інтанацыю».

- Адчувае мелодыку машэраўскай мовы, інтанацыю шэфа. Мець такога памочніка - вялікая ўдача, - говорит Гниломедов.

А вот другой любопытный нюанс, записанный Владимиром Гниломедовым. Машеров поделится со своими спичрайтерами впечатлениями от доклада генерального секретаря ЦК КПСС Леонида Брежнева в Москве также на заседании к 50-летию СССР, который публиковался в прессе:

«- Ці заўважылі вы, што наш даклад быў лепшы?

Пытанне для ўсіх нас было нечаканым. Прысутныя сціпла прамаўчалі. «Амбітны ты чалавек, Пётр Міронавіч! - падумаў я. - Амбітных не любяць...»

Добавим, что сказанное в том или ином докладе, который готовили сотрудники ЦК КПБ, а читал секретарь, могло порой повлиять на чью-то жизнь. Гниломедов вспоминает, как его, случайно встреченного на улице, поблагодарил писатель и сценарист Алесь Кучар:

- «Гадзіннік спыніўся апоўначы» назвалі класікай беларускага кіно. Гэта дарагога каштуе, для мяне гэта вельмі важна.

«Я і сапраўды ўставіў нешта падобнае ў даклад Пілатовіча (секретаря по идеологии – Ред.) на нейкім пленуме. І вось вынік. Кучар - аўтар сцэнарыя гэтага фільма. «Ну дык не зазнавайцеся», - пажартаваў я».

А ЕЩЕ БЫЛ СЛУЧАЙ…

«Мы являемся передовой державой ха-ха столетия»

В связи с выступлениями высоких партчиновников порой происходили курьезные истории. Так, Владимир Гниломедов в своем романе-дневнике рассказал о своих коллегах-литературоведах Науме Перкине и Юлиане Пширкове. Они писали в конце 1940-х справку о современной на то время белорусской литературе для секретаря ЦК КПБ Михаила Иовчука – по указанию последнего.

«У даведцы былі адзначаны без указання на канкрэтных пісьменнікаў некаторыя недахопы, уласцівыя бягучаму літаратурнаму працэсу, - пишет Гниломедов. - Неўзабаве даведка з’явілася ў «Советской Белоруссии», але ўжо як устаноўчы артыкул за подпісам самога Іаўчука. У канцы была прыпіска: «Досадных ошибок в осмыслении литературного процесса не удалось избежать и научным сотрудникам Института литературы Перкину и Пширкову».

Памятник Машерову на Восточном кладбище Минска.

Фото: Дмитрий ЛАСЬКО

А вот история уже времен правления Машерова. При проводах на пенсию возрастного секретаря, названного в произведении Ф., на партсобрании аппарата ЦК КПБ он читал доклад. Готовили его помощники.

- Там была фраза: «Мы являемся передовой державой ХХ столетия», - вспоминает Гниломедов. - Ён прачытаў: «Мы являемся передовой державой ха-ха столетия». Слухаючы, вышкаленыя апаратчыкі, ледзь стрымлівалі смех. Машэраў зрабіў заўвагу памочнікам за тое, што так атрымалася.

Тем временем рассказываем, что во время Карибского кризиса 60 лет назад СССР доставил на Кубу ядерные ракеты и группировку в 42 тысячи человек, среди которых было больше 100 белорусов.

ЧИТАЙТЕ ТАКЖЕ:

Глава МИД Владимир Макей: В Беларуси введен режим контртеррористической операции

Министр иностранных дел объяснил, как Беларусь реагирует на угрозы безопасности страны со стороны Украины (читать далее)

Популярное российское подсолнечное масло и сгущенку запретили продавать в Беларуси

Они будут входить в реестр запрещенных, пока их изготовители не устранят нарушения по качеству (читать далее)

В лесу под Минском снова нашли мертвыми двоих мужчин - вот что произошло

Тела двух мужчин обнаружили в лесу в Минском районе (читать далее)

Белорусский психолог сказал, до какого возраста нормально жить с родителями

А когда уже надо обязательно съезжать от родителей (читать далее)

«Фабрике звезд» - 20 лет: как сложилась судьба участников из Беларуси Дмитрия Колдуна, Натальи Подольской, Риты Дакоты и Александра Бердникова

Как сложилась жизнь белорусских участников «Фабрики звезд», которой исполнилось 20 лет (читать далее)